Ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται πως εξέρχεται νικητής από τη σοβαρότερη κρίση στις σχέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών με την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ αντέδρασε άμεσα στην περιορισμένη απάντηση της Τεχεράνης, μετά τους αμερικανικούς βομβαρδισμούς σε πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, υποδεικνύοντας ότι η Τεχεράνη επιθυμεί αποκλιμάκωση. «ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ ΚΟΣΜΕ, ΗΡΘΕ Η ΩΡΑ ΓΙΑ ΕΙΡΗΝΗ!», έγραψε στην πλατφόρμα Truth Social.
Η αισιοδοξία του Τραμπ ήταν ένδειξη ότι θεωρεί τη συμμετοχή των ΗΠΑ στη σύγκρουση ως λήξασα, τουλάχιστον προς το παρόν.
Ακολούθησε η ανακοίνωσή του για κατάπαυση του πυρός μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, η οποία τέθηκε σε ισχύ σήμερα Τρίτη. Ωστόσο, τέτοιες εκεχειρίες στη Μέση Ανατολή είναι συχνά εύθραυστες, όπως αποδείχτηκε και από τις επιθέσεις των δύο πλευρών λίγες ώρες πριν από την εφαρμογή της συμφωνίας.
Σύμφωνα με ανάλυση του CNN, ο Τραμπ έσπευσε να χτίσει την εικόνα του ειρηνοποιού και του απόλυτου διαπραγματευτή, μόλις 48 ώρες μετά τον βομβαρδισμό του Ιράν από αμερικανικά βομβαρδιστικά stealth.
«Πιστεύω ότι η εκεχειρία είναι απεριόριστη. Θα κρατήσει για πάντα», δήλωσε στο NBC News τη Δευτέρα το βράδυ, προβλέποντας ότι το Ισραήλ και το Ιράν «δεν θα ξαναπυροβολήσουν ποτέ ο ένας τον άλλον».
Πρόκειται για μια τολμηρή δήλωση, λαμβάνοντας υπόψη τη φήμη της Μέσης Ανατολής ως «νεκροταφείου» για τις αμερικανικές προεδρίες. Όσο ικανός κι αν είναι στο μάρκετινγκ, η πραγματικότητα θα δείξει αν η επιτυχία του Τραμπ είναι πραγματική ή άλλη μια αυταπάτη.
Έχει εξασφαλίσει πράγματι ο Τραμπ την «εξάλειψη» του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, όπως ισχυρίζεται, ή πρόκειται για ακόμα ένα προσωπικό αφήγημα, την ώρα που ερωτήματα παραμένουν για αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου που ενδέχεται να μπορούν να μετατραπούν σε πυρηνικά όπλα;
Ένα ταχύ τέλος στις εχθροπραξίες θα διαμόρφωνε την προεδρία και την υστεροφημία του, προσφέροντας ώθηση στην εξωτερική πολιτική του που έχει στιγματιστεί από αποτυχίες, όπως η βαλτωμένη ειρηνευτική προσπάθεια στην Ουκρανία. Ωστόσο, μπορεί να αλλάξει η παγκόσμια εικόνα για τον «άρχοντα του χάους», αν συμβάλλει πράγματι στη μείωση των εντάσεων σε μια αιματοβαμμένη περιοχή;
Τι θα κάνει στη συνέχεια το Ισραήλ; Εμπιστεύεται ο Τραμπ τον Μπενιαμίν Νετανιάχου να σταματήσει τις επιθέσεις κατά του Ιράν; Και θα αναλάβει το Ισραήλ δράση για την ανακούφιση των Παλαιστινίων αμάχων, που λιμοκτονούν και πεθαίνουν κατά χιλιάδες στη Γάζα;
Στην Τεχεράνη, θα οδηγήσει ο εξευτελισμός του καθεστώτος και η αποδυνάμωση του δικτύου του σε μια πολιτική άνοιξη που επιθυμούν πολλοί Ιρανοί πολίτες;
Η νίκη του Τραμπ
Ο πρόεδρος μπορεί να ισχυριστεί πως πέτυχε τη σημαντικότερη επιτυχία της θητείας του στην εξωτερική πολιτική και τη στρατιωτική στρατηγική. Πήρε το ρίσκο να πλήξει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν χωρίς να βυθίσει τις ΗΠΑ σε νέο μεσανατολικό βάλτο, όπως το Ιράκ.
Μέχρι στιγμής, φαίνεται δικαιωμένος. Αν και αρχικά ήταν επιφυλακτικός για την επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν, που έμοιαζε να επιδιώκει την εμπλοκή των ΗΠΑ, ο Τραμπ πήρε τον έλεγχο και αξιοποίησε την ευκαιρία για να πλήξει σοβαρά το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν με ελάχιστο κόστος.
Η προσέγγισή του έμοιαζε με επικίνδυνη διαίσθηση, αλλά ο Τραμπ απέδειξε στρατηγική οξυδέρκεια και αποφασιστικότητα και δεν θα πάψει ποτέ να υπερηφανεύεται για την αποστολή των βομβαρδιστικών B-2 από το Μιζούρι, εξοπλισμένων με βόμβες διαμπερούς διείσδυσης.
Αν η σύγκρουση καταλαγιάσει, ο Τραμπ μπορεί να ενισχύσει τη θέση του στο εσωτερικό, τουλάχιστον εντός του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος και να επουλώσει τα ρήγματα στη βάση του MAGA, όπου αρκετοί υποστηρικτές θεώρησαν πως αθέτησε την υπόσχεσή του να μην ξεκινήσει νέους πολέμους.
Η κρίση παρείχε επίσης εικόνα για το πώς θα είναι η δεύτερη προεδρία Τραμπ: δεν είναι ούτε υποχείριο των παραδοσιακών «γερακιών» του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος ούτε των απομονωτιστών του δόγματος «Πρώτα η Αμερική». Σύμφωνα με ρεπορτάζ του CNN, γύρω του διαμορφώθηκε ένας πυρήνας εμπιστοσύνης που περιλαμβάνει τον αρχηγό των Γενικών Επιτελείων στρατηγό, Νταν Κέιν, τον διευθυντή της CIA, Τζον Ράτκλιφ, και τον προεδρικό απεσταλμένο, Στιβ Γουίτκοφ. Αντιθέτως, η θέση της διευθύντριας της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, Τούλσι Γκάμπαρντ, και του υπουργού Άμυνας, Πιτ Χέγκσεθ, φαίνεται αβέβαιη.
Ο Τραμπ δηλώνει αποφασισμένος να επιδιώξει νέα συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν μέσω διαπραγματεύσεων, αλλά έχει δείξει επίσης ότι είναι πρόθυμος να χρησιμοποιήσει συντριπτική στρατιωτική ισχύ, διαψεύδοντας όσους τον χαρακτήριζαν «δειλό» στην εξωτερική πολιτική.
Ωστόσο, η κρίση ανέδειξε και τις πιο προβληματικές πτυχές της ηγεσίας του: δεσμεύτηκε στρατιωτικά χωρίς να προετοιμάσει τον αμερικανικό λαό, παραγκωνίζοντας το Κογκρέσο και αγνοώντας τους Δημοκρατικούς. Επιπλέον, δεν έχει παρουσιάσει δημοσίως τις πληροφορίες που δικαιολογούν την επίθεση με βάση την υπόθεση ότι το Ιράν βρισκόταν λίγες εβδομάδες μακριά από την κατασκευή πυρηνικού όπλου, τη στιγμή που οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών δεν εντόπιζαν καμία τέτοια απόφαση από την Τεχεράνη.
Ο Τραμπ επίσης αγνόησε τους συμμάχους των ΗΠΑ και ειρωνεύτηκε τις ειρηνευτικές τους πρωτοβουλίες, επιβεβαιώνοντας τη νέα εποχή απομονωτισμού και προτεραιότητας στα αμερικανικά εθνικά συμφέροντα.
Ο πρόεδρος ήδη γράφει τη δική του εκδοχή της ιστορίας του «Πολέμου των 12 ημερών». Οι ισχυρισμοί του ότι κατέστρεψε το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ενδέχεται να αποδειχτούν μια προσπάθεια να προλάβει αποδείξεις που θα τον διαψεύσουν.
Τι συμβαίνει με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν;
Το βασικό ερώτημα που προκύπτει από τη σύγκρουση παραμένει αναπάντητο.
Στο εθνικό του διάγγελμα το Σάββατο, ο Τραμπ δήλωσε πως στόχος της επιχείρησης ήταν «η καταστροφή της ικανότητας εμπλουτισμού του Ιράν και η εξάλειψη της πυρηνικής απειλής από τον νούμερο ένα κρατικό υποστηρικτή της τρομοκρατίας στον κόσμο».
Πρώιμες εκτιμήσεις δείχνουν ότι οι εγκαταστάσεις του Ιράν σε Ισφαχάν, Νατάνζ και Φορντό υπέστησαν σοβαρές ζημιές. Ωστόσο, η επιφυλακτικότητα παραμένει.
Ο επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας, Ραφαέλ Γκρόσι, δήλωσε στο CNN ότι το Ιράν «προστάτευσε» απόθεμα 400 κιλών ουρανίου εμπλουτισμένου στο 60%, μόλις λίγο πριν από το 90% που απαιτείται για πυρηνικό όπλο.
Η Τεχεράνη είχε χρόνο να μεταφέρει αυτό το υλικό σε μυστική τοποθεσία, κάτι που είναι πιθανό ότι έγινε. Ειδικοί στον τομέα του πυρηνικού αφοπλισμού προειδοποιούν πως δεν μπορεί κανείς να «βομβαρδίσει μακριά» τη γνώση ή το ουράνιο και ότι το Ιράν μπορεί να ξαναχτίσει τις εγκαταστάσεις του και να κατασκευάσει πυρηνική βόμβα εντός ημερών ή εβδομάδων.
Αν οι φόβοι τους επαληθευτούν, η θριαμβολογία του Τραμπ ίσως μείνει στην ιστορία ως πολιτική αμέλεια και η αφορμή για χειρότερη παγκόσμια κρίση.
Μια αλλαγμένη Μέση Ανατολή
Η εκτόξευση πυραύλων του Ιράν κατά βάσης των ΗΠΑ στο Κατάρ, η οποία αναχαιτίστηκε εύκολα, αποκάλυψε την αδυναμία του Ιράν, την ώρα που επέτρεπε σε ισραηλινά μαχητικά να εισέλθουν στον εναέριο χώρο του.
Το δίκτυο επιρροής των Φρουρών της Επανάστασης, Χεζμπολάχ, Χαμάς, Χούθι, έχει υποστεί σοβαρά πλήγματα από την ισραηλινή δράση τους τελευταίους 20 μήνες. Το Ισραήλ αναδεικνύεται σε κυρίαρχη περιφερειακή δύναμη, ενώ χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ ενισχύουν τη θέση τους.
Η πολιτική κατάσταση στο Ιράν παραμένει αβέβαιη, καθώς πλησιάζει το τέλος της ηγεσίας του ανώτατου ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Παρά τις ελπίδες για αλλαγή, ενδέχεται να επικρατήσει μεγαλύτερη καταστολή.
Και στο Ισραήλ, η πολιτική αναταραχή παραμένει. Ο Νετανιάχου κατηγορείται ότι προωθεί την ένταση για προσωπικά οφέλη, ενόψει σκανδάλων και για να αποφύγει την κριτική για τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023. Αν όμως η ειρήνη διατηρηθεί, ενδέχεται να ενισχυθεί πολιτικά.
Η σχέση Τραμπ–Νετανιάχου παρουσιάζει επίσης ενδιαφέρον, καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος μπορεί να εκμεταλλευτεί την πολιτική οφειλή του Ισραήλ για να πιέσει για ειρήνη στη Γάζα.
Το τελευταίο αυτό επεισόδιο του «σόου Τραμπ» ίσως ολοκληρώνεται.
Αλλά η συνέχεια αναμένεται εξίσου εκρηκτική.
